Rəqəmsal cihazlardan istifadənin artması fonunda uşaqların internet mühitində qarşılaşa biləcəyi risklər valideynləri narahat edən əsas məsələlərdən biridir.

Pedaqoq və yazar Dr. Feyyaz Öztop bu mövzuda "NAXÇIVANXƏBƏRLƏRİ"-nə bir sıra önəmli açıqlamalar verib. O, uşaqların kibercinayətkarlıq və cyberbullying kimi rəqəmsal təhlükələrə qarşı daha həssas olduqlarını bildirib.

Dr. Öztop qeyd edib ki, artıq çox erkən yaşlardan etibarən uşaqlar ekranlı cihazlara məruz qalırlar:

“Tədqiqatlar və müşahidələr rəqəmsal cihazlardan istifadənin yaşının əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını göstərir. Fərdlər doğulduğu andan ekran əsaslı cihazlara məruz qala bilər. Valideynlər bu cihazları övladlarına təhvil verə bilər və ya uşaqlar onlardan müstəqil istifadə edə bilərlər".

Mütəxəssis əlavə edib ki, bu cihazlar əyləncə məqsədilə cazibədar görünsə də, bəzən kibercinayətkarlıq və digər təhlükələrlə nəticələnə bilər.

Onun sözlərinə görə, bu cür neqativ hallarla uşaqlıq dövründə rastlaşmaq onların emosional, sosial və koqnitiv inkişafına ciddi təsir göstərə bilər.

Dr. Öztop valideynlərə rəqəmsal risklərə qarşı hazırlıqlı olmağı tövsiyə edib:

“Valideynlərimiz ilk növbədə rəqəmsal mühitin mənfi cəhətlərini yaxşı bilməli və onlardan xəbərdar olmalıdırlar. Rəqəmsal savadlı valideynlər bu bilikləri davranışlarında da əks etdirməlidirlər. Uşaqlar öz davranışlarını və hərəkətlərini modelləşdirirlər. Ona görə də valideynlər onlara yaxşı nümunə olmalıdır".

O vurğulayıb ki, bütün ailə üzvlərinin bu prosesdə iştirakı vacibdir. Valideynlər övladlarına rəqəmsal vasitələrdən məsuliyyətlə və təhlükəsiz istifadə qaydalarını öyrətməlidirlər.

Mütəxəssis həmçinin texniki tədbirlərin də vacibliyinə toxunub. Onun fikrincə, internet provayderlərinin təhlükəsiz paketlərindən və uşaq profillərindən istifadə, zərərli proqramların qarşısını alan proqramların qurulması risklərin azaldılmasına kömək edə bilər.

“Əgər valideynlər bu məsələlərlə bağlı qaydalar və razılaşmalar yaratsalar və onlara nəzarət etsələr, övladlarının bu qaydalara əməl etmələrini daha yaxşı təmin edə bilərlər. Qaydalar və nəzarət arzu olunan davranışları formalaşdırmağa yardımçı olur".

Sonda Dr. Öztop rəqəmsal asılılığın qarşısını almaq üçün real həyatda alternativ və əyləncəli fəaliyyətlərin təşviq edilməsinin vacibliyini qeyd edib:

“Valideynlər fiziki mühitdə uşaqlar üçün maraqlı fəaliyyətlər yaratmalı və rəqəmsal cihazlardan istifadə etmədən də tapşırıqların yerinə yetirilməsini təşviq etməlidirlər", - deyə o qeyd edib.

Müsahibəni hazırladı:

Mətin Kamal