Azərbaycan tarixində elə günlər var ki, yalnız bir təqvim hadisəsi olmaqdan çıxaraq bir xalqın taleyində dönüş nöqtəsinə çevrilir. 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü məhz belə tarixi əhəmiyyətə malik bir gündür. Bu gün Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışı ilə əlaqədardır. Lakin bu qayıdış təkcə bir siyasi liderin hakimiyyətə gəlməsi deyildi – bu, Azərbaycanın dövlət olaraq dağılmaqdan xilas edilməsi, vətəndaş müharibəsinin qarşısının alınması və sabitliyin bərpası anlamına gəlirdi.

1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini bərpa etsə də, ölkədə siyasi və sosial xaos hökm sürürdü. Bir tərəfdən Qarabağ müharibəsi, digər tərəfdən isə daxildəki siyasi idarəolunmazlıq Azərbaycanı parçalanmanın astanasına gətirmişdi. 1992-1993-cü illərdə ard-arda dəyişən hakimiyyətlər, silahlı qarşıdurmalar, Gəncə hadisələri və digər silahlı iğtişaşlar ölkənin suverenliyini və gələcəyini ciddi təhlükə altına salmışdı.

Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev Qarabağ münaqişəsinə yanaşmada strateji səbir və diplomatik çeviklik nümayiş etdirdi. 1994-cü ildə onun səyləri ilə atəşkəsə nail olundu və bu, dövlət quruculuğu üçün mühüm zaman qazandırdı. O, beynəlxalq təşkilatlarda Azərbaycanın haqlı mövqeyini diplomatik yollarla qəbul etdirməyə çalışdı. Qarabağ məsələsində emosiyadan çox, real güc və siyasi sabitlik üzərində dayanan yanaşma sərgilədi. Məhz onun yaratdığı güclü dövlət təməli 2020-ci ildə Azərbaycanın Vətən müharibəsində qələbəsinə şərait yaratdı.

1993-cü ilin iyununda Azərbaycan dərin siyasi böhran yaşayırdı. Əvvəlki hakimiyyət real nəzarətdən çıxmış, ölkədə hərbi qruplaşmalar arasında qarşıdurmalar baş vermişdi. Belə bir vəziyyətdə xalq və siyasi elita Naxçıvanda yaşayan və artıq müdrik dövlət adamı kimi nüfuz qazanmış dahi siyasi xadim Heydər Əliyevə üz tutdu.

Ulu Öndər iyunun 9-da Bakıya dəvət olundu və 15 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Məhz bu tarix müasir Azərbaycan tarixində “Milli Qurtuluş Günü” kimi yadda qaldı.

Onun siyasi səhnəyə qayıdışı sadəcə siyasi böhrana cavab deyildi – bu, xalqın liderə olan inamının təcəssümü idi. 1993-cü ildə Azərbaycan xalqı təkcə bir siyasətçiyə deyil, öz taleyinə sahib çıxmaq iqtidarında olan bir şəxsiyyətə səs verdi. Onun qayıdışını tələb edən çağırışlar göstərdi ki, insanlar yalnız güclü idarəçiliyə deyil, həm də ədalətli və məsuliyyətli rəhbərliyə ehtiyac duyur.

Onun siyasi fəlsəfəsində milli maraqlar hər şeydən üstün tutulurdu. “Mən həyatımı xalqıma həsr etmişəm” – bu sadə, lakin dərin mənalı ifadə onun dövlətçiliyə necə yanaşdığını ortaya qoyur. Bu yanaşma sayəsində Heydər Əliyev yalnız müvəqqəti xilaskar deyil, dövlətin strateji memarına çevrildi.

Ümummilli Lider Heydər Əliyev Qarabağ məsələsində emosional ritorikaya deyil, real siyasətə əsaslanan strategiya seçdi. 1994-cü ildə atəşkəsə nail olunması, onun diplomatik çevikliyinin və uzaqgörən siyasətinin nəticəsi idi. Atəşkəs ona zaman qazandırdı ki, dövlətin dayaqlarını möhkəmləndirsin və Azərbaycanı regional və beynəlxalq səviyyədə güclü tərəfdaş kimi tanıtsın. Bu, uzunmüddətli zəfər üçün əsaslı zəmin oldu və nəticəsi 2020-ci ildə – Vətən müharibəsində özünü göstərdi.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin ən böyük nailiyyətlərindən biri də bütün siyasi spektrdə – fərqli təbəqələrdə və zümrələrdə qəbul edilən nadir lider olmasıdır. Müxalif düşüncəyə malik şəxslər belə onun zəhmətini və xidmətlərini etiraf etməkdən çəkinmir. Bu isə onu sadəcə bir partiyanın yox, bütöv bir xalqın liderinə çevirir.

 Hakimiyyətə gəlişi ilə ölkədə nisbi sabitlik yaranmağa başladı. Onun qətiyyətli və strateji qərarları ilə silahlı qarşıdurmaların qarşısı alındı, dövlət idarəçiliyində vahid komanda prinsipi formalaşdı, neft strategiyası əsasında iqtisadi inkişafın təməli qoyuldu (1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi”), xarici siyasətdə balanslaşdırılmış kurs quruldu və Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzu artdı və milli ordu quruculuğunda əsaslı addımlar atıldı.

Heydər Əliyev ölkənin hüquqi və institusional əsaslarını gücləndirərək Azərbaycanın gələcək inkişafı üçün dayanıqlı platforma yaratdı. 1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiya və ilk parlament seçkiləri demokratik sistemin bərpasında mühüm rol oynadı.

15 iyun sadəcə siyasi və fiziki bir xilasa deyil, həm də mənəvi bir yüksəlişə işarə edir. Bu gün Azərbaycan xalqının birlik və həmrəylik ruhunu bərpa etdiyi, dövlətin vətəndaş qarşısında məsuliyyətini yenidən dərk etdiyi bir mərhələnin başlanğıcıdır.

Dahi şəxsiyyətin siyasi kursu bu gün də Azərbaycan Respublikasının strateji xəttinin əsasını təşkil edir. Prezident İlham Əliyev atasının siyasi xəttini davam etdirərək ölkəni daha da inkişaf etdirir və regionun lider dövlətinə çevirir. Qarabağın azad edilməsi, milli maraqlara əsaslanan xarici siyasət və iqtisadi sabitlik Ulu Öndər Heydər Əliyev irsinin müasir təzahürləridir.

15 İyun – Milli Qurtuluş Günü yalnız keçmişə deyil, həm də gələcəyə ünvanlanan bir mesajdır: xalqın iradəsi, güclü liderlik və vətənpərvərlik bir milləti məhv olmaqdan qurtarıb zirvəyə apara bilər. O, bu reallığın canlı təcəssümü idi. Onun irsi isə bu gün də Azərbaycan dövlətinin möhkəm təməlidir.

Canməmməd CANMƏMMƏDOV

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı